शिक्षणहक्क कायद्यांतर्गत (आरटीई) राखीव असणाऱ्या २५ टक्के जागांवरची प्रवेश प्रक्रिया उद्यापासून सुरू

पुणे- शिक्षणहक्क कायद्यांतर्गत (आरटीई) खासगी प्राथमिक शाळांमध्ये राखीव असणाऱ्या २५ टक्के जागांवर आर्थिक दुर्बल आणि वंचित घटकांमधील मुलांना प्रवेश मिळण्यासाठी सन २०२३ २४ या शैक्षणिक वर्षाकरिता राबविण्यात येणारी ऑनलाइन प्रवेशप्रक्रिया उद्यापासून (दिनांक १ मार्च २०२३) दुपारी तीन वाजल्यापासून सुरू होणार आहे. गेल्या काही दिवसांपासून प्रतीक्षेत असलेल्या पालकांना त्यामुळे दिलासा मिळाला आहे. उद्यापासून (दिनांक १ मार्च) सुरू होणारी ही प्रवेशप्रक्रिया १७ मार्च २०२३ रात्री १२ वाजेपर्यंत सुरू राहणार आहे.

सन २०२३ -२४ या शैक्षणिक वर्षाकरिता आरटीई अंतर्गत २५ टक्के राखीव जागांवरील प्रवेश प्रक्रियेबाबत संचालनालयाचे संदर्भ क्र.९ च्या पत्रान्वये सूचना निर्गमित करण्यात आल्या आहेत. प्रवेश प्रक्रियेतर्गत पात्र शाळांची नोंदणी पुर्ण झालेली आहे. बालकाच्या पालकांकडून ऑनलाईन अर्ज मागविणेची प्रक्रिया दि.०१/०३/२०२३ दुपारी ०३:०० ते दि. १७/०३/२०२३ रात्री १२:०० वाजेपर्यंत सादर करण्याची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात येत असल्याचे प्राथमिक शिक्षण संचनालयाच्यावतीने कळविण्यात आले आहे.   

ऑनलाईन प्रवेश अर्ज भरण्याबाबत मार्गदर्शक सुचना:-

•  बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम २००९ मधील कलम १२ (१) (सी) नुसार दुर्बल व वंचित घटकातील बालकांना स्वयंअर्थसाहीत शाळा, खाजगी विनाअनुदानीत व खाजगी कायम विनाअनुदानित शाळांमध्ये इ. १ ली किंवा पूर्व प्राथमिक वर्ग या स्तरावर २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियेकरीता पालकांनी https://student.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर जाऊन अर्ज भरण्याची प्रक्रिया विहित मुदतीमध्ये पूर्ण करावी.

• वंचित गटातील बालकांमध्ये अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, विमुक्त जाती(अ), भटक्या जमाती(ब), भटक्या जमाती(क), भटक्या जमाती (ड), इतर मागासवर्ग (ओबीसी), विशेष मागासवर्ग(एस. बी.सी), दिव्यांग बालके, एच.आय.व्ही  बाधित किंवा एच. आय. व्ही. प्रभावित बालके, अनाथ बालके, कोविड प्रभावित बालके (ज्याचे पालक एक किंवा दोन्ही यांचे निधन १ एप्रिल २०२० ते ३१ मार्च २०२२ या कालावधीत कोविड प्रादुर्भावमुळे झाले.)

वंचित गटातील बालकांच्या प्रवेशाकरीता वार्षिक कमाल उत्पन्नाची मर्यादा लागू नाही.

• आर्थिक वर्षामध्ये पालकांचे वार्षिक उत्पन्न एक लाखापेक्षा कमी आहे अशा पालकांच्या चालकांचा आर्थिक दुर्बल गटामध्ये समावेश होतो.

• २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियेकरीता विचारपूर्वक १० शाळांची  निवड करण्यात यावी.

• पालकांनी अर्ज भरताना शाळेपासून ते घरापर्यंतचे हवाई अंतर हे गुगल मॅपने निश्चित करावयाचे असल्याने शाळा निवडताना अंतराची बाब लक्षात घेवून पालकांनी बलूनद्वारे निवास स्थानाचे ठिकाण निश्चित करण्याकरीता तो बलून जास्तीत जास्त ५ वेळा निश्चित करता येईल यांची नोंद त्यामुळे पालकांनी निवासस्थानाचे लोकेशन अचूक नमूद करावे.

• प्रवेश प्रक्रियेबाबत विहित मुदतीमध्ये परिपूर्ण अर्ज भरला जाईल याची दक्षता घ्यावी.  अर्ज सादरकरण्याच्या अंतिम कालावधीमध्ये इंटरनेट अथवा इतर तांत्रिक अडचणीमुळे परिपुर्ण अर्ज सादर करण्यामध्ये व्यत्यय येण्याची शक्यता नाकारता येणार नाही. त्यामुळे शक्य  तितक्या लवकर परिपूर्ण अर्ज सादर केला जाईल याची दक्षता घेण्यात यावी.

•  प्रवेश प्रक्रियेबाबत आपणास काही समस्या असल्यास आरटीई पोर्टल वरती मदत केंद्राची माहिती देण्यात आलेली आहे. त्यांच्याशी संपर्क करून समस्याचे निराकरण करण्यात यावे.

• पालकांनी ऑनलाईन अर्ज करताना अचूक व खरी माहिती भरावी. (उदा. घरचा पत्ता, जन्म दिनांक, उत्पन्नाचा दाखला, जात प्रमाणपत्र, इतर)

•  ज्या बालकांनी यापूर्वी आरटीई २५ टक्के अंतर्गत शाळेत प्रवेश घेतला असल्यास सदर बालकाला पुन्हा अर्ज करता येणार नाही.

•  यापूर्वी २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियंतर्गत प्रवेश मिळालेल्या बालकाचा चुकीची माहिती भरुन पुन्हा प्रवेश घेतल्याचे निदर्शनास आल्यास सदरील प्रवेश करण्यात येईल. तसेच पालकांनी एकच परिपूर्ण अर्ज सादर करावा, एका पेक्षा अधीकचे अर्ज भरल्याचे निदर्शनास आल्यास एकही अर्ज लॉटरीसाठी विचारात घेतला जाणार नाही.

•  पालकांनी कोणत्याही प्रकारची कागदपत्रे ऑनलाईन अपलोड करण्यात येऊ नयेत.

आवश्यक कागदपत्रे

•  निवासी पुरावा – २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियेकरीता आपण ज्या कार्यक्षेत्रातील शाळा निवडत आहात या कार्यक्षेत्रात स्वतःच्या मालकीची निवासी व्यवस्था असल्यास निवासी पुराव्याकरीता रेशनिंग कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, वीज देयक टेलिफोन देयक, प्रॉपर्टी टैक्स देयक, घरपट्टी, आधारकार्ड, मतदान ओळखपत्र, पासपोर्ट व राष्ट्रीयकृत बँकेचे पासबूक इ. यापैकी कोणताही एक पुरावा ग्राह्य धरण्यात येईल.

• २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियेकरीता आपण ज्या कार्यक्षेत्रातील शाळा निवडत आहात उक्त कार्यक्षेत्रामध्ये स्वतःच्या मालकीची निवासी व्यवस्था नसल्यास भाडेकरार ग्राह्य धरण्यात येईल. सदरचा भाडेकरार दुय्यम निबंधक कार्यालयाचा नोंदणी असणे अनिवार्य आहे. भाडेकरार हा फॉर्म भरण्याच्या दिनांकाच्या पूर्वीचा असावा व त्याचा कालावधी ११ महिन्याचा किंवा त्यापेक्षा जास्त कालावधी असलेला असावा. जे पालक रहिवासी पुरावा म्हणून भाडेकराराची प्रत जोडतील त्यांची  निवासाची पडताळणी करण्यात येईल. ज्या ठिकाणाचा भाडेकरारनामा दिला असेल त्या ठिकाणी बालक पालक राहत नाही असे आढळून आल्यास त्या पालकांविरुद्ध कायदेशीर कारवाई करण्यात येवून सदर बालकामा प्रवेश रद्द करण्यात येईल.

• जन्मतारखेचा पुरावा :- ग्रामपंचायत/मनपा/नपा यांचा दाखला/ रुग्णालयातील ANM रजिस्टर मधील दाखला/ अंगणवाडी बालवाडीतील रजिस्टरमधील दाखला/ आई, वडील अथवा पालकांनी प्रतिज्ञा पत्राद्वारे केलेले स्वयंनिवेदन ग्राह्य धरण्यात येईल.

• सामाजिक वंचित जात संवर्गातील बालक असल्यास वडीलांचे/बालकांचे सादर करावयाचे  कागदपत्रे :- तहसीलदार / उपजिल्हाधिकारी / उपविभागीय महसूल अधिकारी यानी निर्गमित केलेला पालकाचा (वडिलांचा/बालकांचा ) जातीचा दाखला. परराज्यातील जातीचा दाखला प्रवेश प्रक्रियेकरीता ग्राह्य धरण्यात येणार नाही.

• आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल संवर्गातून प्रवेशाकरीता वार्षिक उत्पन्नाचा दाखला : आरटीई २५ टक्के अंतर्गत प्रवेशाकरीता विद्यार्थ्यांच्या पालकांचा आर्थिक वर्ष २०२०-२१ किंवा २०२१-२२ या वर्षांचा एक लाखापेक्षा कमी वार्षिक उत्पन्न असलेला तहसिलदाराचा दाखला. उत्पन्नाच्या दाखल्याकरीता पगाराचा दाखला (Salary sip), कंपनीचा किंवा मालकाचा दाखला ग्राह्य धरण्यात येईल.

•  दिव्यांग मुलांसाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्राचा पुरावा – जिल्हा शल्य चिकित्सक/वैद्यकीय अधिक्षक, अधिसूचित जिल्हा शासकीय रुग्णालय यांचे ४० टक्के पेक्षा जास्त दिव्यांग असल्याचे प्रमाणपत्र

•  पालकांनी ऑनलाईन प्रवेश अर्ज भरताना एकल पालक (Single Parent ) (विधवा, घटस्फोटित, आई अथवा वडील यापैकी कोणताही एक) पर्याय निवडला असेल तर संबंधित बालकाचे पालकत्व स्विकारलेल्या व्यक्तिचे प्रवेशासाठी लागणारे आवश्यक कागदपत्र ग्राह्य धरण्यात येईल.

• आरटीई २५ टक्के प्रवेश प्रक्रियेवेळी विद्यार्थी व पालक यांचे आधारकार्ड किंवा आधार क्रमांक मिळण्याकरीता केलेल्या अर्जाची पावती घेणे अनिवार्य करण्यात येत आहे. परंतु काही कारणांमुळे बालक पालक आधार कार्ड सादर करणे शक्य झाले नाही, तर अशा प्रकरणामध्ये बालकांच आधारकार्ड सादर करण्याच्या अटीच्या अधीन राहून बालकांना तात्पुरता प्रवेश देण्यात येईल.  तात्पुरता प्रवेश दिल्याच्या दिनांकापासून ९० दिवसांच्या आत बालकाचे आधारकार्ड शाळेकडे सादर करणे बंधनकारक राहील. बालकाच्या आधारकार्डची विहीत कालावधी पूर्तता न झाल्यास आरटीई २५ टक्के अंतर्गत दिलेला तात्पुरता प्रवेश रद करण्यात येईल.

•  अनाथ बालके (वंचित घटक आवश्यक कागदपत्रे

• अ) अनाथ बालकांच्या बाबतीत अनाथालयाची/बालसुधारगृहाची कागदपत्रे ग्राह्य धरण्यात येतील

•  ब)  जर बालक अनाथालयात राहत नसेल तर जे पालक त्याचा सांभाळ करतात त्यांचे हमीपत्र आवश्यक राहील.

• क) अनाथ चालकाच्या संदर्भात इतर कागदपत्रे उदा. वार्षिक उत्पन्नाचा दाखला विचारात घेतला जाणार नाही.

• कोव्हीड प्रभावित बालक (ज्याचे पालक एक किंवा दोन्ही यांचे निधन १ एप्रिल २०२० ते ३१ मार्च, २०२२ या कालावधीत कोव्हीड प्रादुर्भावामुळे झाले) अशा बालकाच्या प्रवेशाकरीता कागदपत्रे- अ) सक्षम प्राधिकारी यांनी निर्गमित केलेले संबंधित पालकांचे मृत्यू प्रमाणपत्र. ब) कोविड १९ मुळे मृत्यु झाल्याचे रुग्णालयाचे वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Medical Certification of Cause of Death Form No. 4 or 4a (See Rule 7). क) सदर मृत्यू कोव्हीड १९ शी संबंधित असल्याबाबतचे वैद्यकीय प्रमाणन हे शासकीय / पालिका/ महानगरपालिका, रुग्णालय अथवा आय.सी.एम. आर. नोंदणीकृत खाजगी रुग्णालय /प्रयोगशाळा यांचा अहवाल

• एच.आय. व्ही बाधित/ प्रभावित असल्यास आवश्यक कागदपत्रे-  जिल्हा शल्य चिकित्सक/वैद्यकीय अधीक्षक अधिसूचित जिल्हा शासकीय रुग्णालय यांचे प्रमाणपत्र अनिवार्य राहील.

• घटस्फोटित महिला पालक असल्यास आवश्यक कागदपत्रे : १. न्यायालयाचा निर्णय २. घटस्फोटित महिलेचा/ बालकाच्या आईचा रहिवाशी पुरावा ३. बालक वंचित गटातील असल्यास त्याच्या वडिलांचे जातीचे प्रमाणपत्र व बालक आर्थिक दुर्बल घटकातील या बालकाच्या आईचा उत्पन्नाचा दाखला, इत्यादी कागदपत्रे दाखल करणे अनिवार्य राहील.

•  न्यायप्रविष्ट असलेल्या घटस्फोटा प्रकरणातील महिला – १. प्रकरण न्यायप्रविष्ट असल्याचा पुरावा, २. घटस्फोट प्रकरण न्यायप्रविष्ट असलेल्या महिलेचा/बालकाच्या आईचा रहिवाशी पुरावा, ३. बालक वंचित  गटातील असल्यास बालकाचे किंवा त्याच्या वडिलांचे जातीचे प्रमाणपत्र व बालक आर्थिक दुर्बल घटकातील असल्यास तर बालकाच्या आईचा उत्पन्नाचा दाखला इत्यादी कागदपत्रे दाखल करणे अनिवार्य राहील.

• विधवा महिला– १. पतीचे मृत्यू प्रमाणपत्र, २. विधवा महिलेचा / बालकाच्या आईचा रहिवाशी पुरावा ३. बालक बंचित गटातील असल्यास बालकाचे किंवा त्याच्या वडिलांचे जातीचे प्रमाणपत्र व बालक आर्थिक दुर्बल घटातील असल्याच तर बालकाच्या आईचा उत्पन्नाचा दाखला इत्यादी कागदपत्रे दाखल करणे अनिवार्य राहील.

       अशी असेल प्रवेश प्रक्रिया

• ऑनलाईन अर्ज सादर करण्याची प्रक्रिया झाल्यानंतर व्यापक प्रसिद्धी देऊन ऑनलाईन सोबत Lottery) काढण्याकरीता दिनांक निश्चित केली जाईल. उक्त तारखेस ऑनलाईन पद्धतीने सोडत (Lotsary) काढण्यात येईल. सन २०२३-२४ या शैक्षणिक वर्षाकरीता आरटीई अंतर्गत २५ टक्के राखीव जागांवरील प्रवेश प्रक्रियेसाठी एका टप्यात लॉटरी काढली जाईल. तसेच शाळेत आरटीई अंतर्गत उपलब्ध जागांएवढी एक प्रतिक्षा यादी (वेटींग लिस्ट तयार केली जाईल. लॉटरी लागलेल्या विद्यार्थ्यांना प्रवेश घेण्यासाठी पुरेसा कालावधी देण्यात येईल. या कालावधीमध्ये विद्यार्थ्यांनी प्रवेश घेऊन शाळेत जागा रिक्त राहिल्या असतील तर पहिल्या प्रतिक्षा यादी (वेटींग लिस्ट) मधील अनुक्रमे विद्यार्थ्याना प्रवेश घेण्याबाबतचा मेसेज पाठविला जाईल. मगच प्रतिक्षा यादीतील विद्यार्थ्यांनी अलॉटमेंट लेटर काढून विहित मुदतीत प्रवेश घ्यावा. या कालावधीत विद्यार्थ्यांनी प्रवेश घेऊन शाळेत जागा रिक्त राहिल्या असतील तर दुसन्या प्रतिक्षा यादी (वेटींग लिस्ट) मधील अनुक्रमे विद्यार्थ्यांना प्रवेश घेण्याचा मेसेज एनआयसी द्वारे पाठविला जाईल. मगच दुसऱ्या प्रतिक्षा यादीतील विद्याध्यांनी अलॉटमेंट लेटर काढून विहित मुदतीत प्रवेश घ्यावा. अशा पद्धतीने आरटीई प्रवेश पात्र शाळांची प्रवेश क्षमता पूर्ण होईपर्यंत तिसऱ्या आणि चौथ्या प्रतिक्षा यादीतील विद्यार्थ्यांना एनआयसीकडून मेसेज पाठविले जातील.

• सोडत लॉटरी झाल्यांनतर पडताळणी समितीला आर.टी.ई. पोर्टलवर त्यांच्या लॉगीनला विद्यार्थ्यांची नावे व मोबाईल क्रमांक दिले जातील. विद्यार्थ्यांच्या नावापुढे ज्या दिनांकास विद्यार्थ्यांना प्रवेशासाठी बोलावले आहे त्या पालकांकडून मूळ कागदपत्रे एक छायांकित प्रत पडताळणी समिती प्राप्त करून घेईल. कासमिति गदपत्राची प्राथमिक तपासणी करून योग्य असल्यास विद्यार्थ्याच्या नावापुढे ऑनलाईन नोंद करेल तसेच पालकाकडील अलॉटमेंट लेटर वर तात्पुरता प्रवेश दिला अशी नोंद करेल व ती नोंद करून पालकांना परत करेल तसेच पालकांकडून हमीपत्र भरून घेतले जाईल.

• काही पालक मुळ गावी किंवा अन्य जागी स्थलांतर होण्याची शक्यता लक्षात घेऊन  दिलेल्या तारखेस पालक आलेले नाही तर त्यांना पुन्हा दोन संधी देण्यात येतील. बालकांना प्रवेश घेण्याकरीता पालकांनी पडताळणी समितीशी संपर्क साधावा.

• कागदपत्रे तपासणी करण्याकरीता गटशिक्षणाधिकारी यांच्या अध्यक्षतेखाली  पडताळणी समिती गठीत करण्यात येईल. ही  पडताळणी समिती प्रवेशपात्र बालकांच्या प्रवेशाकरीता आवश्यक त्या सर्व कागदपत्रांची पडताळणी करेल.

• समिती बालकाचे कागदपत्रे तपासणी करून प्रमाणित करेल.  सदर बालकांना प्रवेश देण्याची सुविधा आर.टी.ई. पोर्टलवर उपलब्ध करुन देण्यात आली आहे. पडताळणी समितीने कागदपत्र तपासणीअंती पात्र केलेल्या बालकांचे पालक गटशिक्षणाधिकारी यांचे स्वाक्षरीचे पत्र घेवून शाळेत जातील. शाळा स्तरावर कोणत्याही कागदपत्रांची तपासणी करता येणार नाही. जे विद्यार्थी कागदपत्रे तपासणीमध्ये अपात्र होतील त्यांची निवड रद्द करण्यात येईल.  अशा रद्द झालेल्या विद्यार्थ्यांना संबंधित जिल्ह्याच्या शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) यांचेकडे तक्रारीची दाद मागता येईल. शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक यांचा निर्णय मान्य नसल्यास विभागीय शिक्षण उपसंचालक यांचेकडे दाद मागता येईल व त्यांचा निर्णय अंतिम राहील, शासन निर्णय दिनांक २१.०४.२०१४ नुसार शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) यांनी जिल्हा, तालुका व न.पा/ म.न.पा. स्तरावर तक्रार निवारण केंद्र व मदत केंद्राची स्थापना करण्यात येईल.

• प्रतिक्षा यादीमध्ये नाव आहे याचा अर्थ प्रवेश निश्चित होईलच असा नाही.

• पालकांनी केवल SMS वर अवलंबून न राहता RTE Portal पर रोजी दिलेल्या सूचनांचे अवलोकन करावे व सदरील माहितीचा लाभ घ्यावा.

• विहित मुदतीनंतर प्रवेशासाठी शाळेत जागा रिक्त असल्या तरीही कोणत्याही परिस्थितीत बालकाला प्रवेश दिला जाणार नाही. विहित मुदतीनंतर प्रवेशासाठी कोणत्याही पालकांच्या अर्जाची किंवा निवेदनाची दखल घेतली जाणार नाही.

कागदपत्रे तपासण्यासाठी समिती

• गटशिक्षणाधिकारी हे समितीचे अध्यक्ष तर केंद्रप्रमुख, मुख्याध्यापक शासकीय शाळा, अनुदानित शाळा, विनाअनुदानित शाळा, शिक्षण संस्थांचे प्रतिनिधी, पालक संस्थांचे प्रतिनिधी, शिक्षकांचे प्रतिनिधी, पालक शिक्षक संघाचे प्रतिनिधी, स्वयंसेवी संस्थांचे प्रतिनिधी हे सदस्य म्हणून काम पाहतील. तसेच विस्तार शिक्षण अधिकारी हे सदस्य सचिव म्हणून काम पाहतील.