पुण्यातील नामांकित सिंहगड इन्स्टिट्यूट (Sinhgad Institute) च्या प्रशस्त आवारात नेहमीप्रमाणेच विद्यार्थ्यांची वर्दळ सुरू होती. पण या कोलाहलाच्या आत, एका अंधाऱ्या कोपऱ्यात, गेल्या दीड वर्षांपासून पगार न मिळाल्याने पिचलेल्या मनोज भगत (Manoj Bhagat) नावाच्या कर्मचाऱ्याचा जीव गुदमरत होता. त्याला कुटुंबाची भूक असह्य झाली होती, आणि त्यातूनच त्याने आयुष्यभरासाठी डोळे मिटून घेतले. ही एक आत्महत्या (suicide) होती. मनोज भगत यांच्या आत्महत्येने सिंहगडच्या भिंतींआड सुरू असलेल्या आर्थिक गैरव्यवहाराचे (financial irregularities) नग्न सत्य चव्हाट्यावर आणले. पण या शोकांतिकेला खरी वाचा फोडली ती एका कन्येने – संस्थेचे माजी उपाध्यक्ष (व्हॉईस प्रेसिडेंट) सुखदेव नवले (Sukhdev Navale) यांच्या कन्या आणि संस्थेच्या ट्रस्टी स्नेहल नवले (Snehal Navale) यांनी. तिने केवळ आपल्या वडिलांच्या नावाचा गैरवापर झाल्याचेच नाही, तर संस्थेच्या हजारो कर्मचाऱ्यांच्या आणि विद्यार्थ्यांच्या आयुष्याशी खेळणाऱ्या एका मोठ्या घोटाळ्याचे धागेदोरे उघड केले.
सिंहगड इन्स्टिट्यूट (Sinhgad Institute), एकेकाळी उच्च शिक्षणाचे एक नामांकित केंद्र म्हणून ओळखली जात होती. पण आज तिचे नाव आर्थिक गैरव्यवहाराच्या (financial irregularities) वादळाने गाजत आहे. संस्थेचे अध्यक्ष प्रा. एम. एन. नवले (Prof. M. N. Navale) यांच्यासह सुनंदा नवले (Sunanda Navale), रचना नवले अष्टेकर (Rachana Navale Ashtekar) आणि रोहित नवले (Rohit Navale) यांच्यावर शेकडो, नव्हे तर हजारो कोटींच्या गैरव्यवहाराचे गंभीर आरोप झाले आहेत. कर्मचाऱ्यांना वेळेवर पगार मिळत नसल्याने (non-payment of salaries) त्यांना मोठा त्रास सहन करावा लागत आहे. पुणे महानगरपालिकेची (Pune Municipal Corporation) जवळपास ३५० ते ४०० कोटींची थकबाकीही (dues) संस्थेकडे रखडलेली आहे. मनोज भगत (Manoj Bhagat) यांच्या आत्महत्येने तर या समस्येची तीव्रता अधोरेखित केली.
स्नेहल नवले (Snehal Navale) यांनी हिंमतीने पाऊल उचलले आहे. तिने केवळ आपल्या वडिलांचे नाव वापरून आनंद कोऑपरेटिव्ह बँकेत (Anand Cooperative Bank) मोठे आर्थिक व्यवहार झाल्याचेच नाही, तर संस्थेला सरकारकडून मिळणारे अनुदान (ग्रँट) (grant) आणि विद्यार्थ्यांकडून येणारी फी (student fees), हे पैसे कसे वैयक्तिक फायद्यांसाठी वापरले जातात याचा तपशील दिला. हे पैसे आनंद कोऑपरेटिव्ह बँक (Anand Cooperative Bank) आणि तिथून पुढे निमको ग्रुप ऑफ कंपनीजमध्ये (Nimco Group of Companies) फिरवले जातात आणि परदेशातही पाठवले जात असल्याची शक्यता (possibility of sending abroad) तिने वर्तवली आहे. धक्कादायक बाब म्हणजे, २०१७-१८ मध्ये एम. एन. नवले ग्रुपवर झालेल्या आयकर विभागाच्या छाप्यात (सर्च सर्वे) (Income Tax Department raid/search survey) एम. एन. नवले (M. N. Navale) यांच्या कार्यालयातील लॉकरमध्ये सुखदेव नवले (Sukhdev Navale) यांच्या नावाचे सुमारे १८ कोटी रुपयांचे शेअर सर्टिफिकेट (share certificates) सापडले होते. आनंद कोऑपरेटिव्ह बँकेच्या (Anand Cooperative Bank) चालकांनी तर सुखदेव नवले (Sukhdev Navale) यांनी कधीही बँकेत येऊन कोणतीही कागदपत्रे स्वाक्षरी केली नसल्याचे सांगितले आहे. अशा प्रकारे अनेक लोकांच्या नावाने खाती उघडून गैरव्यवहार झाल्याचे तिने उघड केले.
या गैरव्यवहाराचे प्रमाण इतके मोठे आहे की, धर्मादाय आयुक्तांचे (Charity Commissioner) (Charity Commissioner) गेल्या ७-८ वर्षांचे अहवाल संस्थेने सादर केलेले नाहीत आणि त्यांचे ऑडिट रिपोर्टही (audit report) फाईल झालेले नाहीत. माहिती अधिकाराखाली (under Right to Information) मागवलेल्या माहितीत, केवळ एकाच वर्षाचा ऑडिट रिपोर्ट (audit report) उपलब्ध झाल्याचे सांगितले गेले आहे, तर संस्थेची वार्षिक उलाढाल शेकडो कोटींची आहे. आनंद सहकारी बँकही (Anand Cooperative Bank) त्यांच्या उलाढालीची माहिती देत नसल्याचा आरोप स्नेहल नवले (Snehal Navale) यांनी केला आहे.
यापूर्वी स्नेहल नवले (Snehal Navale) यांनी संबंधित पोलीस स्टेशनमध्ये तक्रार (police complaint) दाखल करूनही कोणतीही कारवाई न झाल्याने, आता त्यांनी थेट महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्र्यांची (Chief Minister) वेळ घेतली आहे. मुख्यमंत्री भेटीनंतर त्या सर्व कागदपत्रे आणि पुरावे सादर करणार आहेत. एवढेच नाही, तर इतकी वर्षे गैरव्यवहार होऊनही ज्या अधिकाऱ्यांनी नवले (Navale) यांना पाठीशी घातले, त्यांचीही नावे त्या मुख्यमंत्र्यांना (Chief Minister) सांगणार आहेत.
स्नेहल नवले (Snehal Navale) यांची प्रमुख मागणी साधी आणि स्पष्ट आहे: जो पैसा संस्थेतून बाहेर वळवला गेला आहे, तो संस्थेच्या विकासासाठी परत आणला जावा. सध्याची गैरव्यवहाराची कार्यपद्धती (modus operandi) (modus operandi) थांबवावी, स्वार्थी लोक आणि गैरव्यवहार करणाऱ्यांना दूर केल्यास संस्था सुरळीतपणे चालू शकेल, असेही त्यांनी म्हटले आहे.
या एका कन्येच्या हिमतीने सिंहगडच्या (Sinhgad) इतिहासातील एक मोठे पान उघडले आहे. मुख्यमंत्र्यांच्या (Chief Minister) भेटीनंतर या प्रकरणाला गांभीर्याने घेऊन एम. एन. नवलेंवर (M. N. Navale) कारवाई होते का आणि हा हजारो कोटींचा घोटाळा नेमका कसा बाहेर काढला जातो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. सिंहगडच्या (Sinhgad) हजारो विद्यार्थ्यांच्या आणि कर्मचाऱ्यांच्या भवितव्यासाठी ही लढाई अत्यंत महत्त्वाची ठरणार आहे.