पुणे (प्रतिनिधी) – उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड (Jagdeep Dhankhar) यांनी २१ जुलै रोजी रात्री ९ ते सव्वा नऊच्या सुमारास अचानक आपल्या पदाचा राजीनामा दिल्याने देशाच्या राजकीय (political) वर्तुळात मोठी खळबळ उडाली आहे. त्यांनी तत्काळ प्रभावाने राष्ट्रपतींना (President) पत्र लिहून आरोग्याच्या कारणास्तव राजीनामा दिला असल्याचे नमूद केले आहे. मात्र, या धक्कादायक घटनेनंतर राजकीय वर्तुळात तर्कवितर्कांना उधाण आले असून, विरोधकांनी यामागे “गहन कारण” असल्याचा दावा केला आहे, तर आता नितीश कुमार (Nitish Kumar) यांना उपराष्ट्रपती बनवले जाण्याची शक्यताही वर्तवली जात आहे.
वेळेवर प्रश्नचिन्ह आणि विरोधकांचा संशय
धनखड यांच्या राजीनाम्याच्या वेळेवरच अनेकांनी प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे. राजीनाम्याच्या दिवशी सकाळी ते संसदेत (Parliament) उपस्थित होते आणि संध्याकाळी ४ वाजता उपराष्ट्रपती कार्यालयाने एक प्रेस रिलीज (press release) जारी केले होते, ज्यात जयपूरमधील (Jaipur) एका कार्यक्रमाचे पुढील आठवड्याभरात आयोजन केल्याचे नमूद केले होते. या प्रेस रिलीजनंतर काही तासांतच राजीनामा आल्याने अनेकांच्या भुवया उंचावल्या आहेत. विशेष म्हणजे, हा राजीनामा ऐन पावसाळी अधिवेशनादरम्यान (Monsoon Session) आला आहे.
काँग्रेसचे (Congress) ज्येष्ठ नेते कपिल सिब्बल (Kapil Sibal) यांनी “तर्कांवर जाणार नाही” असे म्हटले असले तरी, काँग्रेसचेच के.सी. वेणुगोपाल (K.C. Venugopal) यांनी धनखड यांनी राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू (Droupadi Murmu) यांना लिहिलेले पत्र पाहिले असून, त्यात त्यांनी सरकारचे आभार मानल्याचे म्हटले आहे, पण सरकारकडून मात्र अद्याप कोणतेही अधिकृत स्पष्टीकरण आलेले नाही. राजस्थानचे मुख्यमंत्री (Chief Minister) अशोक गेहलोत (Ashok Gehlot) यांनी याला “खूप गंभीर आणि धक्कादायक” म्हटले आहे, तर तेजस्वी यादव (Tejashwi Yadav) यांनी धनखड पूर्णपणे निरोगी दिसत होते, त्यामुळे आरोग्याचे कारण पटत नसल्याचे म्हटले आहे. विरोधी पक्षांनी यापूर्वी धनखड यांच्या विरोधात महाभियोग (impeachment) प्रस्ताव आणला होता. त्यामुळे आरोग्याचे कारण विरोधकांना पचनी पडत नसल्याचे दिसत आहे.
सरकारला असहज करणारे विधान आणि मागील घटनाक्रम
राजीनाम्याच्या केवळ १२ दिवसांपूर्वी धनखड जेएनयू (JNU) कॅम्पसमध्ये एका कार्यक्रमात सहभागी झाले होते, जिथे त्यांनी २०२७ पर्यंत योग्य वेळी निवृत्त होण्याची इच्छा व्यक्त केली होती. त्यामुळे अवघ्या १२ दिवसांत असे काय घडले, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. राजकीय विश्लेषकांच्या मते, धनखड यांची अनेक विधाने, विशेषतः न्यायपालिकेविरुद्धची त्यांची मते, सरकारला असहज करणारी होती. जया बच्चन (Jaya Bachchan) यांच्या संदर्भातील त्यांच्या विधानावरही संसदेत मोठा गदारोळ झाला होता. काही राजकीय वर्तुळात असेही बोलले जात आहे की, ते आपल्या कामावर समाधानी नव्हते आणि त्यामुळे त्यांनी राजीनामा दिला असावा. तर दुसरीकडे, न्यायमूर्ती वर्मा (Verma) यांच्याविरुद्ध सुरू झालेली महाभियोगाची प्रक्रिया हेही एका मोठ्या कारणांपैकी एक मानले जात आहे.
पंतप्रधान (Prime Minister) नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) यांनी धनखड यांच्या राजीनाम्यानंतर १५ तासांनी सोशल मीडिया (social media) पोस्टद्वारे प्रतिक्रिया दिली आणि त्यांच्या चांगल्या आरोग्यासाठी शुभेच्छा दिल्या. मोदींनी धनखड यांना यापूर्वी “शेतकरी पुत्र” आणि “प्रेरणादायी नेते” म्हटले होते.
नितीश कुमार यांच्या उपराष्ट्रपतीपदाची शक्यता
या राजीनाम्यामागे भाजपची (BJP) कोणतीतरी मोठी रणनीती दडलेली असल्याची चर्चा राजकीय वर्तुळात तीव्र झाली आहे. अनेक तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, धनखड यांच्या राजीनाम्यामुळे बिहारचे (Bihar) मुख्यमंत्री नितीश कुमार (Nitish Kumar) यांच्यासाठी उपराष्ट्रपतीपदाचा मार्ग मोकळा झाला आहे. भाजप आमदार हरिभूषण ठाकूर (Haribhushan Thakur) यांनीही नितीश कुमार उपराष्ट्रपती झाल्यास बिहारसाठी हे चांगले असेल, असे विधान करून या चर्चांना आणखी हवा दिली आहे.
येत्या तीन महिन्यांत बिहारमध्ये विधानसभा निवडणुका होणार आहेत आणि भाजपला यावेळी अधिक जागा जिंकायच्या आहेत. त्यासाठी नितीश कुमार यांचा पाठिंबा भाजपसाठी महत्त्वाचा ठरू शकतो. नितीश कुमार यांना उपराष्ट्रपती बनवणे हे भाजपच्या बिहार निवडणुकीतील रणनीतीचा भाग असू शकते, जेणेकरून त्यांना नितीश कुमार यांचा साथ मिळू शकेल, असे राजकीय विश्लेषक मानत आहेत.
आरोग्याचे कारण खरे असू शकते का?
धनखड यांनी दिलेले आरोग्याचे कारण खरे असण्याचीही शक्यता नाकारता येत नाही. माहितीनुसार, त्यांची नुकतीच एम्समध्ये (AIIMS) अँजिओप्लास्टी (angioplasty) झाली होती आणि ते अनेक वेळा रुग्णालयात (hospital) दाखल झाले होते. त्यामुळे, जरी राजकीय अटकळींना उधाण आले असले तरी, आरोग्याच्या समस्या हेही एक वास्तविक कारण असू शकते.
एकूणच, जगदीप धनखड (Jagdeep Dhankhar) यांच्या राजीनाम्याने भारतीय राजकारणात (Indian politics) नवीन चर्चांना सुरुवात झाली आहे. यामागे नेमके काय कारण आहे आणि पुढचा उपराष्ट्रपती कोण असणार, विशेषतः नितीश कुमार (Nitish Kumar) यांच्या नावाभोवती फिरणाऱ्या चर्चा, यावर आता राजकीय वर्तुळाचे लक्ष लागले आहे.
