मुंबई: राष्ट्रवादी काँग्रेस शरदचंद्र पवार पक्षाच्या (Nationalist Congress Party Sharadchandra Pawar faction) प्रदेशाध्यक्षपदी मागील सात वर्षांपासून कार्यरत असलेले जयंत पाटील (Jayant Patil) यांनी अखेर आपल्या पदाचा राजीनामा दिला आहे. त्यांच्या या निर्णयामुळे राजकीय वर्तुळात अनेक चर्चांना उधाण आले असून, पक्षाचे प्रमुख शरद पवार (Sharad Pawar) यांनी शशिकांत शिंदे (Shashikant Shinde) यांची पक्षाच्या नव्या प्रदेशाध्यक्षपदी घोषणा केली आहे. ही घोषणा पक्षाच्या बैठकीत करण्यात आली. ज्येष्ठ नेते अनिल देशमुख (Anil Deshmukh) यांनी शशिकांत शिंदे यांच्या नावाचा प्रस्ताव मांडला आणि त्याला सर्व उपस्थितांनी एकमताने अनुमोदन दिले. आगामी पालिका निवडणुकांच्या (Municipal elections) पार्श्वभूमीवर हा बदल अत्यंत महत्त्वपूर्ण मानला जात आहे.
मी जातो आहे, पण सोडत नाही, एक पाऊल मागे घेतलंय पण निष्ठा ही ठाम आहे
राजीनामा देण्यापूर्वी जयंत पाटील यांनी आपल्या सात वर्षांच्या प्रदीर्घ आणि निस्वार्थ कार्यकाळावर प्रकाश टाकला. तब्बल २६३३ दिवस त्यांनी पक्षाच्या प्रदेशाध्यक्षपदाची जबाबदारी सांभाळली. यावेळी ते काहीसे भावूक झाले होते. “गेल्या ७ वर्षांत मी पक्षासाठी एकही सुट्टी घेतली नाही, अगदी आपल्या पत्नीलाही हे सांगितले होते,” असे त्यांनी नमूद केले. आपल्या भावना व्यक्त करताना ते म्हणाले, “मी जातो आहे, पण सोडत नाही, एक पाऊल मागे घेतलंय पण निष्ठा ही ठाम आहे.” या शब्दांत त्यांनी शरद पवारांवरील आपली अढळ निष्ठा पुन्हा एकदा अधोरेखित केली. त्यांनी हे स्पष्ट केले की, “हा शेवट नाही, नव्या पर्वाची सुरुवात आहे,” आणि आपण नवीन अध्यक्षांच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहायला हवे.
कार्यकाळातील महत्त्वाचे टप्पे आणि सरकारवरील प्रहार:
आपल्या भाषणाची सुरुवात करताना जयंत पाटील यांनी छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या (Chhatrapati Shivaji Maharaj) १२ किल्ल्यांना वर्ल्ड हेरिटेज (World Heritage) यादीत स्थान मिळाल्याबद्दल आनंद व्यक्त केला. त्यांनी साताऱ्यातील पुसेसावळी (Pusesavali, Satara) येथील दंगलीचा उल्लेख करत राज्यात उत्तरेकडील विचारांचा वाढता प्रभाव आणि हिंदी भाषेची सक्ती यावर चिंता व्यक्त केली. मुंबई महापालिका निवडणुकीत (Mumbai Municipal Corporation election) विशिष्ट समाजाला खुश करण्याच्या प्रयत्नांवरही त्यांनी सरकारला लक्ष्य केले. शेतकऱ्यांच्या दुर्दशेवर बोलताना, “शेतकऱ्याने बैलाऐवजी नांगराला जुंपून शेती केल्याचे चित्र महाराष्ट्राने पाहिले,” असे ते म्हणाले. त्यांनी “सातबारा कोरा करू” या सरकारच्या आश्वासनाची आठवण करून दिली. बिहारमध्ये (Bihar) ३५ लाख मतदार (Voters) बाद करण्यात आल्याचा आणि असेच इतर राज्यांमध्ये होण्याची शक्यता असल्याचा संभाव्य धोकाही त्यांनी व्यक्त केला.
पक्षातील घडामोडी आणि एकनिष्ठता:
पक्षातील घडामोडींवर बोलताना जयंत पाटील यांनी सांगितले की, त्यांच्यासोबत अमोल कोल्हे (Amol Kolhe) आणि अमोल मिटकरी (Amol Mitkari) होते, जरी मिटकरी आता तिकडे (दुसऱ्या पक्षात) गेले आहेत. त्यांच्या कार्यकाळात पक्षाने ५४ जागा जिंकल्या आणि १७ टक्के मते मिळवली. सत्ता आल्यानंतर कोविड काळ (Covid period) आला, त्यावेळी राजेश टोपे (Rajesh Tope) यांचे काम कोणीही विसरणार नाही असे सांगत त्यांच्या पराभवाबद्दल खेद व्यक्त केला. शरद पवारांनी काढलेल्या परिवार संवाद यात्रेचाही त्यांनी उल्लेख केला, ज्यात ७,६०० किमी प्रवास करून ते अनेक ठिकाणी पोहोचले, जिथे पक्षाने निवडणुका लढवल्या नाहीत. महाराष्ट्रातील कोणत्याही गावात शरद पवारांचे नाव घेतल्यास ५० कार्यकर्ते सहज मिळतात, असेही त्यांनी नमूद केले.
पक्षफुटीनंतरचे यश आणि वैयक्तिक निष्ठा:
पक्षाला फूट पडल्यानंतरही, त्यांनी घाबरून न जाता जागेवर राहण्याचा निर्णय घेतला आणि त्याच रात्री अपात्रतेच्या कारवाईबाबत विधानसभा अध्यक्षांकडे (Assembly Speaker) प्रस्ताव दिला. लोकसभा निवडणुकीत पक्षाला प्रचंड यश मिळाले, १० जागा लढवून ८ खासदार (MPs) निवडून आले. हे यश शरद पवारांच्या कष्टाचे फळ असल्याचे जयंत पाटलांनी सांगितले. निवडणूक आयोगाच्या (Election Commission) ‘उलटा’ निर्णयामुळे जनता नाराज झाली असली तरी, जनतेने पक्षाला साथ दिली, असेही ते म्हणाले.
असलं पाप कधीही केलं नाही
जयंत पाटलांनी आपल्या राजकीय कारकिर्दीतील नैतिकतेवरही भर दिला. “माझी कोणतीही संघटना नाही, मी वेगळा गट केला नाही. वेगळं फाउंडेशन काढलं नाही, असलं पाप कधीही केलं नाही,” असे त्यांनी ठामपणे सांगितले. ते म्हणाले की, गेली २५ वर्षे ते या पक्षात आहेत आणि साहेब (शरद पवार) जो निर्णय देतात तो स्वीकारला आहे. त्यांना दोनदा अध्यक्षपदाची संधी मिळाली आणि आता पदावरून बाजूला होण्याची ही योग्य वेळ असल्याचे त्यांनी सांगितले.
भावूक क्षण आणि राजकीय चर्चांचे स्पष्टीकरण:
जयंत पाटील पुन्हा एकदा भावूक झाले, जेव्हा त्यांनी सांगितले की, त्यांचे सर्व सहकारी सोडून गेले तरी ते साहेबांसोबत एकनिष्ठ राहण्याचा निर्णय घेतला. “दोन खासदार असलेला भाजप (BJP) मोठा होऊ शकतो तर १० आमदार असलेला आपला पक्ष मोठा का होऊ शकत नाही,” असा सवाल करत त्यांनी नव्या अध्यक्षांच्या निवडीचा प्रस्ताव मांडला.
गेल्या काही दिवसांपासून जयंत पाटील भाजपमध्ये जाणार असल्याच्या चर्चा राजकीय वर्तुळात सुरू होत्या, विशेषतः त्यांनी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस (Devendra Fadnavis) यांची भेट घेतल्यानंतर या चर्चांना बळ मिळाले होते. मात्र, जयंत पाटलांनी पक्षाच्या शिबिरात “मी कधीही राष्ट्रवादीपासून दूर जाणार नाही आणि कुठल्याही दबावाला बळी न पडता काम केले आहे,” असे सांगत या चर्चांना पूर्णविराम दिला. त्यांनी स्वतःची वेगळी ओळख निर्माण न करता कायमच पक्षासाठी काम केल्याची भावना व्यक्त केली.
नवे नेतृत्व: शशिकांत शिंदे यांच्या खांद्यावर धुरा:
आता राष्ट्रवादी शरदचंद्र पवार पक्षाच्या प्रदेशाध्यक्षपदाची धुरा शशिकांत शिंदे यांच्या खांद्यावर आली आहे. शशिकांत शिंदे हे साताऱ्यातील एक महत्त्वाचे नेते, विधान परिषदेचे सदस्य आणि माथाडी कामगार नेते (Mathadi Kamgar Leader) आहेत. ते मराठा समाजाचे (Maratha community) नेतृत्व करतात आणि प्रदेशाध्यक्षपदासाठीच्या चौकटीत योग्य बसतात असे मानले जाते. शरद पवारांनी आता महाराष्ट्रातील प्रदेशाध्यक्ष पदाची ‘भाकरी फिरवलेली’ आहे, असे बोलले जात आहे. शशिकांत शिंदे यांच्या नियुक्तीनंतर जयंत पाटील यांच्या नेतृत्वाखालील पदाधिकाऱ्यांची जुनी कार्यकारिणी पूर्णपणे विसर्जित झाली आहे. आता शशिकांत शिंदे यांच्या नेतृत्वाखाली नवीन नियुक्त्या केल्या जातील आणि यामध्ये रोहित पवार (Rohit Pawar), रोहित पाटील (Rohit Patil), संदीप शिरसागर (Sandip Shirsagar) यांसारख्या तरुण नेतृत्वाला संधी मिळण्याची शक्यता आहे.
