AI and quantum computing are big opportunities for India–जग वेगाने बदलत असून, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (Artificial Intelligence) आणि क्वांटम कम्प्युटिंग (Quantum Computing) मुळे प्रगतीचा वेग आणि बदल दोन्ही अनाकलनीय झाले आहेत. यामुळे एकीकडे मोठे आव्हान उभे राहिले असले तरी, दुसरीकडे मोठी संधी देखील निर्माण झाली आहे. ९० च्या दशकात संगणकीकरणामुळे नोकऱ्या जातील अशी भीती व्यक्त होत असताना, भारतीय तरुणांनी मानवी संसाधन तयार करून डॉट कॉम बूम (dot-com boom) आणि सिलिकॉन व्हॅली (Silicon Valley) मध्ये आपली ताकद दाखवून दिली. याचप्रमाणे, एआय आणि क्वांटम कम्प्युटिंगच्या (Quantum Computing) क्षेत्रातही भारतीय तरुण नैसर्गिक बुद्धिमत्तेचा योग्य वापर करून जगाला व्यापू शकतात, असा विश्वास मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस (Devendra Fadnavis) यांनी व्यक्त केला.
पुणे येथील कॉलेज ऑफ इंजिनिअरिंग पुणे (College of Engineering, Pune) येथे सीओईपी ॲल्युमिनाई असोसिएशनच्या (COEP Alumni Association) वतीने आयोजित सीओईपी अवॉर्ड (COEP Award) सोहळा आणि नवीन ग्रंथालय व आयटी इमारतीच्या उद्घाटनाप्रसंगी ते बोलत होते. या कार्यक्रमाला राज्याचे उच्च व तंत्र शिक्षण मंत्री चंद्रकांत दादा पाटील (Chandrakant Dada Patil), सीओईपीचे कुलगुरू श्री सुनील भिरूड (Shri Sunil Bhirud), माजी संचालक श्री अनिलजी सस्तबुद्धे (Shri Anilji Sastabuddhe), रजिस्ट्रार डी. एन. सोनावणे (D. N. Sonawane), ॲल्युमिनाई असोसिएशनचे अध्यक्ष भरत गीते (Bharat Gite), सेक्रेटरी श्री सुजित परदेशी (Shri Sujit Pardeshi) यांच्यासह अनेक मान्यवर आणि विद्यार्थी उपस्थित होते. पुण्यातील ॲग्री हॅकेथॉनचे (Agri Hackathon) उदाहरण देत, शेतकऱ्यांच्या पीक किडीच्या प्रश्नावर एआयचा वापर करून किडीचे आगमन होण्यापूर्वीच उपाययोजना सुचवणारे मॉडेल तयार केले जात असल्याचे त्यांनी सांगितले.
मानव संसाधन विकास आणि नवीन शैक्षणिक धोरण
तंत्रज्ञानातील बदलांना सामोरे जाण्यासाठी, अभियांत्रिकी महाविद्यालये आणि तांत्रिक संस्थांनी भविष्यातील मानव संसाधन तयार करण्यासाठी पुढाकार घेणे गरजेचे आहे. नवीन शैक्षणिक धोरणामुळे (New Education Policy) पारंपरिक विषयांमध्ये नवीन तंत्रज्ञानाचे विषय सहजपणे समाविष्ट करता येणार आहेत, ज्यामुळे मानव संसाधन तयार करणे सोपे होईल. सिलिकॉन व्हॅलीप्रमाणेच (Silicon Valley) हे ‘फिफ्थ रिव्होल्यूशन’ (किंवा फोर्थ रिव्होल्यूशन) भारतीय तरुण निश्चितपणे काबीज करतील, असेही फडणवीस म्हणाले.
उच्च शिक्षण आणि तंत्र शिक्षणात स्वायत्ततेचे महत्त्व
उच्च आणि तंत्र शिक्षणात स्वायत्तता सर्वात महत्त्वाची असल्याचे फडणवीस यांनी नमूद केले. सीओईपीला स्वायत्तता देण्याचा विषय आला होता, तेव्हा त्यांनी इनोव्हेशन स्वातंत्र्याची भूमिका मांडली होती याचा संदर्भ देत फडणवीस म्हणाले, केवळ डिपार्टमेंट किंवा युनिव्हर्सिटीने सर्व गोष्टी नियंत्रित करणे शक्य नाही, इनोव्हेशनसाठी मुक्त विचारांची आणि स्वातंत्र्याची आवश्यकता असते. शासनामध्ये अंडरसेक्रेटरीचे मत अंतिम मानले जात असल्याने इनोव्हेशन थांबते, असे त्यांनी नमूद केले. म्हणूनच, महाराष्ट्रात अधिकाधिक स्वायत्तता देण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. स्वायत्तता स्वैराचारात न जाता, जास्तीत जास्त दिल्यास सीओईपीसारखी संस्था जगातील कोणत्याही संस्थेशी भागीदारी करू शकते, तंत्रज्ञान आणू शकते आणि महाराष्ट्राच्या ट्रिलियन डॉलर अर्थव्यवस्थेसाठी (trillion-dollar economy) आवश्यक असलेले कुशल मनुष्यबळ तयार करू शकते. अशा संस्थांना जास्तीत जास्त स्वायत्तता देणे हा सरकारचा एक महत्त्वाचा धोरणात्मक निर्णय आहे, असे त्यांनी सांगितले.
पुरस्कारार्थींचा सत्कार आणि नवीन पिढीसाठी आदर्श
यावेळी माजी विद्यार्थ्यांचा सत्कार करण्यात आला, ज्यांनी केवळ सीओईपीलाच नव्हे तर राज्याला आणि देशालाही गौरव मिळवून दिला आहे. नव्या पिढीला योग्य मार्गदर्शनासाठी रोल मॉडेल (role models) मिळणे आवश्यक आहे, त्यामुळे असा सत्कार महत्त्वाचा ठरतो. जीवन गौरव पुरस्काराने (Jeevan Gaurav Puraskar) सन्मानित श्रीमती वसंथा रामस्वामी (Smt. Vasantha Ramaswamy) यांचे वय जास्त असले तरी, त्या त्यांच्यासारख्या १० लोकांना तयार करण्याची प्रेरणा देऊ शकतात, असे फडणवीस यांनी म्हटले. त्यांनी सर्व पुरस्कार्थींचे अभिनंदन केले आणि त्यांच्याकडून अजून चांगले काम होण्याची अपेक्षा व्यक्त केली.
